Wie is de eigenaar van een kerktoren?

Torens werden ten vroeger tijde benut voor militaire doeleinden, zoals uitzichttorens en de verdedigingstorens van kastelen. Kerktorens speelden daar ook een belangrijke rol. Maar wie is de eigenaar van de kerktoren?

De kerktorens werden niet alleen gebruikt om het luiden van de klok ver te laten klinken maar ze speelden ook andere rollen. Ze dienden bijvoorbeeld als baken zodat zeevarenden zich konden richten op de vaarroute naar het vaste land. Ten aanzien van de landmeetkunde hebben kerktorens een belangrijke rol gespeeld.

Napoleon is een belangrijke persoon in de registratie van het huidige Kadaster. Hij heeft ervoor gezorgd dat bij een decreet van 21 oktober 1811 het Kadaster ingevoerd werd. Om Nederland in kaart te krijgen heeft Napoleon handig gebruikt gemaakt van een door hem opgelegde wet uit 1798 die bepaalde dat alle bestaande kerktorens in Nederland eigendom van de burgerlijke overheid werden. De torens moesten namelijk een militaire functie vervullen als uitkijkpost.

De torens waren hoog en ten tijde van 1811 was er nog niet zo'n hoge bebouwing zodat eenvoudig gekeken kan worden van de ene toren naar de anderen. Als je die verbindt met lijnen in de vorm van driehoeken krijg je een driehoek stelsel. De kerktoren van Amersfoort was het 0 punt. Op die manier kon men afstanden berekenen tussen de kerktorens. Men bepaalde het grondgebied van gemeenten en sloot daarbij aan op het driehoek stelsel. Daarbij werd zoveel mogelijk de torenspitsen en andere markante punten opgenomen. Later is het 0 punt verplaatst naar Frankrijk in de buurt van Parijs om aan te sluiten op de andere Europese driehoek stelsels.

Zoals blijkt uit de wet van 1798 is dus de burgerlijke overheid de eigenaar van de op dat moment bestaande torenspitsen. De wet werkt nu nog steeds. Als de kerken of gemeenten de situatie willen veranderen dan zullen zij in overleg moeten om te kijken of er andere oplossingen denkbaar zijn.